2
آنها نيست هركس طالب است بكتاب محجة البيضاء مراجعه نمايد و مؤلفات او قريب به دويست جلد كتاب ميشود عمده آنها كتاب شريف وافى و تفسير مبارك صافى و كتاب محجة البيضاء في احياء الاحياء و كتاب كبير معتصم الشيعة در فقه و كتاب مفاتيح در فقه و كتاب علم اليقين و همين كتاب سفينة النجاة كه قريب به هشتاد و هشت كتاب در جلد اول كتاب محجة البيضاء شمرده شده است طالبين به آنجا مراجعه فرمايند البته مخفى نيست بر جميع علماء كه مرحوم علامه فيض يكى از نوابغ روزگار بوده است هركس بكلمات و مطالب ايشان مراجعه نمايد در كتابهاى او مىفهمد مقام فضل و دانش او را
نطفه پاك ببايد كه شود قابل فيض * * * ورنه هر سنگ و گلى لؤلؤ و مرجان نشود
صبر بسيار ببايد پدر پير فلك را * * * تا ديگر مادر گيتى چو تو فرزند بزايد
شرح حال مترجم (رحمة الله تعالى عليه)
مرحوم حجة الاسلام و المسلمين و عمدة الفقهاء و المحدثين مرحوم آقا شيخ محمد رضا دوروديان تفرشى است كه در سال 1284 هجرى قمرى در قريه نقوسان تفرش پا بعرصه وجود گذاشته و در سن دو سالگى در اثر عارضه آبله هر دو چشم خود را از دست داده بود ولى از لحاظ اينكه پدر ايشان مرحوم آخوند ملا على اكبر در قريه مزبوره اشتغال بتدريس اطفال داشت محمد رضا نيز بواسطه استعداد عجيب و حافظه خارق العادة كه خداوند به او عطا فرموده بود در ظرف سه الى چهار سال كليه دروسى را كه در آن مكتب خانه تدريس مىشد و همچنين تمام قرآن مجيد را با معانى آنها به وسيله قرآنهاى ترجمهدار حفظ نموده و بواسطه عشق و علاقه فوق- العادة كه بتعلم و ياد گرفتن عربيت و فقه و اصول داشت بهر كيفيتى بود پدر خود را راضى نموده كه او را به قصبه فم تفرش كه سابقا مركز شهرستان تفرش بوده بفرستد تا از دروس علماء و روحانيون آنجا استفاده نمايد و قريب دو سال حد اكثر استفاده را نموده سپس به قريه نقوسان مراجعت نموده ولى چون اين مقدار از تحصيل همت بلند او را اقناع نمىكرد با تعليم مقدمات عربى به يكى از همسالان خود (كه مرحوم حجة الاسلام آشيخ اسد اللّه نقوسانى مىباشد) به معيت ايشان براى ادامه تحصيل بقم رفته و بعد از اكمال مقدمات ادبى و سطح فقه و اصول و ساير علوم متداوله مهاجرة به أراك نموده و از حوزه درس علماء بزرگ آنجا حد اكثر استفاده را نموده و نائل باجازات در كليه امور دينى از ناحيه علماء بزرگ آن شهرستان و شهرستانهاى ديگر گشته و بعدا به تفرش مراجعت كرده و در آنجا اشتغال بترويج احكام الهيه و اقامه حدود و انجام عقود و ايقاعات امور قضائى حوزه تفرش و رودبار و فراهان داشته و بعد از چند سال تشرف عتبات عاليات حاصل نموده و در حدود دو سال در عتبات مقدسه مقيم و مستفيض بوده و مجددا به تفرش مراجعت نموده و غير از چند سفر موقت بقم و طهران بقيه عمر را در تفرش گذرانده و در ليله بيست و هفتم ماه صيام 1346 هجرى قمرى در قريه مزبوره به رحمت ايزدى پيوست و آرامگاه ايشان در بقعه مباركه امام زاده عبد اللّه كه در اواسط قريه مزبوره مىباشد قرار دارد فقيد سعيد علاوه بر مقام علمى داراى استعداد ادبى فوق العادة بوده كه متجاوز از بيست هزار بيت فارسى و عربى كه نوددرصد آنها در مدائح و مصائب رسول و ائمه (صلوات اللّه عليهم اجمعين) مىباشد و يكدرصد آنها غزليات و اشعارى است كه بمقتضيات و مناسبات حال از قبيل بهاريه و زمستانيه و امثال آنها انشاء نموده است و از جمله اين بيت است كه راجع بحال خود مىگويد در ذيل اشعار غديريه
رضاى نارضا از خود اگر شد از بصر ناقص * * * ولى صد شكر كو را چشم دل حق را بصير آمد
و تأليفات ايشان در فقه حاشيه بر نجاة العباد و كتاب مستقلى در فرائض و احكام و كتاب مختصرى مفيد در نحو زبان فارسى و كذا نحو منظوم به فارسى مىباشد و ترجمه و شرح بر كتاب موسوم بسفينة النجاة كه تا صفحه 200 از ترجمه و شرح ايشان است و بقيه آن را داماد ايشان جناب مستطاب حجة الاسلام آقاى آشيخ محمد حسين دوروديان ترجمه نموده و اميدواريم كه ساير آثار ايشان ان شاء اللّه بزودى طبع گردد.
نگارنده: محمد غريب